De Hoge Raad heeft onlangs een belangrijke uitspraak (HR 21 april 2023, ECLI:NL:HR:2023:661) over toeslagen op pensioen gedaan. In de betreffende zaak stonden de werkgever en drie medewerkers tegenover elkaar. Dit omdat de werkgever de pensioenregeling voor al haar werknemers heeft aangepast. Eén van de wijzigingen houdt in dat er niet langer onvoorwaardelijk toeslag verleend wordt op de al opgebouwde pensioenaanspraken. De Hoge Raad vindt dat de onvoorwaardelijkheid van het verlenen van toeslag afhangt van de manier van de financiering van de toeslag. De uitspraak van de Hoge Raad houdt niet in dat een werkgever afspraken over toeslagen nu zonder instemming van de ondernemingsraad kan wijzigen. Als een ondernemingsraad instemmingsrecht heeft dan zal de werkgever wijzigingen ter instemming aan de ondernemingsraad moeten voorleggen.
De zaak; toeslagen al gefinancierd?
Met het wijzigen van de toeslagafspraken door de werkgever waren een aantal medewerkers het oneens. Zij stapten naar de rechter en beriepen zich op een wijzigingsverbod voor al opgebouwde pensioenen. Maar, de Hoge Raad vindt dat eerder gemaakte afspraken over een “automatische” toeslagverlening voor actieve deelnemers (dus deelnemers die nog steeds werkzaam zijn bij de werkgever) in dit geval wel mogen veranderen en het verlenen van toeslagen onder voorwaarden daarmee wel mogelijk is.
Alleen wanneer het 100% duidelijk is dat de toeslagen in alle gevallen moeten worden toegekend, en deze toeslagen dus ook al zijn gefinancierd, kunnen de afspraken niet worden veranderd. Dat was hier niet het geval, omdat er alleen sprake was van een onvoorwaardelijke toeslag in de periode dat de werknemer in dienst was bij de werkgever. Op het moment dat een werknemer uit dienst ging bij de werkgever of met pensioen ging, was er geen sprake meer van een onvoorwaardelijke toeslag.
De werkgever hoefde de toeslagen dus niet naar de toekomst toe te financieren, omdat het niet zeker was dat de werknemer in de toekomst ook nog bij hem zou werken. Hierdoor vallen deze onvoorwaardelijke toeslagen toch niet onder het wijzigingsverbod van opgebouwde pensioenen. Van het vooraf financieren of het apart houden van een budget was bij in het geval van de AFM en haar medewerkers geen sprake. De Hoge Raad verwijst de zaak terug naar het Hof. Het Hof neemt de zaak opnieuw in behandeling en moet daarbij de overwegingen van de Hoge Raad meenemen in de besluitvorming.
Waarom zijn toeslagen belangrijk?
Om de boodschappen elk jaar te kunnen blijven betalen, is het belangrijk dat de pensioenen meebewegen met de prijsstijgingen. Zo wordt voorkomen dat de koopkracht daalt en je dus minder kunt betalen van het inkomen dat je ontvangt. Veel pensioenfondsen streven ernaar om de pensioenen mee te laten groeien door de pensioenrechten en -aanspraken jaarlijks te verhogen. Dit wordt ook wel toeslagverlening of indexatie genoemd. Toeslagverlening kan plaatsvinden op de pensioenopbouw van de actieve deelnemers aan de pensioenregeling, maar ook voor de pensioengerechtigde die al geniet van het pensioen. De toeslagverlening is afhankelijk van afspraken die tussen sociale partners zijn gemaakt. In de meeste pensioenregelingen is de toeslagverlening voorwaardelijk. Meestal vindt de toeslagverlening pas plaats als de pensioenuitvoerder of werkgever in een goede financiële gezondheid verkeert. De pensioenuitvoerder of werkgever is dan dus niet verplicht om toeslag te verlenen op het pensioen. Als de toeslagverlening onvoorwaardelijk is, is de pensioenuitvoerder of werkgever wél verplicht om het pensioenkapitaal te verhogen. Dat is mooi, maar komt helaas niet zo vaak voor.
Nog steeds instemming nodig
De werkgever heeft dus ruimte om afspraken over toeslagen te wijzigen ook als deze “onvoorwaardelijk” zijn. De uitspraak van de Hoge Raad betekent niet dat afspraken over toeslagen nu zonder instemming van de ondernemingsraad kunnen worden aangepast. Tegelijkertijd houdt de uitspraak ook in dat er wel mogelijkheden zijn om onvoorwaardelijke toeslagen aan te passen, het argument van een ondernemingsraad dat onvoorwaardelijk betekent dat er niets mag veranderen is onvoldoende. Het is dus belangrijk om als ondernemingsraad gemaakte afspraken over toeslagverlening te bekijken en te bezien of de ondernemingsraad instemmingsrecht heeft.
Publicatiedatum: 29 juni 2023