Bij samengaan, fusie of overname van bedrijven of onderdelen daarvan worden arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd of geïntegreerd door de organisatie. Daarbij is pensioen een belangrijke, maar soms onderschatte factor. Ondernemingsraden doen er goed aan zich op tijd en voldoende te verdiepen in de gevolgen voor het pensioen van de medewerkers. Dit artikel zet de belangrijkste aandachtspunten op een rij.
Harmoniseren of integreren
Het bij elkaar brengen van arbeidsvoorwaarden kan op grofweg twee manieren: harmoniseren of integreren. Harmoniseren is het aanpassen en ombouwen van meerdere arbeidsvoorwaardenpakketten tot één geheel nieuw pakket. Integreren is het overbrengen van een bestaand arbeidsvoorwaardenpakket in een ander bestaand arbeidsvoorwaardenpakket. Het uitgangspunt is vrijwel altijd dat de medewerker er door een harmonisatie niet ‘op achteruit’ mag gaan. Werkgevers streven ernaar dat het totaal aan arbeidsvoorwaarden gelijkwaardig is, waarbij er op onderdelen wel achteruitgang mogelijk is.
Waardering van pensioen
Pensioen is als arbeidsvoorwaarde vaak lastig materieel te waarderen. De ‘echte’ waarde ligt in de toekomst. Tegelijkertijd is het pensioen direct na het salaris de meest kostbare arbeidsvoorwaarde in het pakket. De medewerker is er later in zijn leven misschien wel voor 30 jaar (inkomens)afhankelijk van. Voor een goede vergelijking van het pensioen in de oude en nieuwe situatie zijn de volgende elementen belangrijk: inhoud van de pensioenregeling, zekerheid en risico, premie en compensatie en instemming.
Inhoud van de pensioenregeling
De inhoud van de pensioenregeling is in feite de kern van het pensioen. Het is bedoeld om risico’s als arbeidsongeschiktheid af te dekken en om het inkomen voor later te borgen. De onderdelen van een pensioenregeling zijn in een vergelijking met een andere pensioenregeling doorgaans goed meetbaar en moeten worden meegenomen in een arbeidsvoorwaardenvergelijking.
Zekerheid en risico
Zekerheid en de risico’s tellen mee in de vergelijking als de pensioenregeling verandert. Denk daarbij aan de financiële gezondheid van de pensioenuitvoerder zoals een pensioenfonds, en het risico op kortingen en voor wie de risico’s dan zijn. Belangrijke vragen zijn ook wáár de medewerkers pensioen opbouwen na de harmonisatie. Is dit in het nieuwe fonds, dan is het van belang om te weten of de eerder opgebouwde pensioenen meegaan en of deze aanspraken dan ook hun waarde behouden. Is hierdoor sprake van vermindering van de aanspraken, dan vraagt dit om compensatie. Dit kan binnen of buiten het arbeidsvoorwaardenpakket.
Premie
De pensioenpremie is het gemakkelijkst te vergelijken in arbeidsvoorwaardenpakketten. Het is concreet, heeft direct effect op het salaris en is goed uitlegbaar. Het is echter te kort door de bocht om te spreken van een ‘goede pensioenregeling’ als de premie laag is. Tegenover de premie staat immers de zekerheid en het risico en de inhoud van de pensioenregeling. Het is dus extra belangrijk om te bekijken wat de oorzaak is van de lagere premie. Het antwoord op deze vraag is doorgaans te vinden in verandering van de kwaliteit van de pensioenregeling. Is deze verminderd, dan is compensatie op zijn plaats.
Compensatie en instemming
Compensatie voor vermindering van de kwaliteit van de pensioenregeling kan binnen of buiten de pensioensfeer gebeuren. De medewerkers en de werkgever kunnen het beste het vooraf eens zijn over de aannames die aan de compensatie ten grondslag liggen. Mogelijkheden om te compenseren zijn een (tijdelijke) toeslag – al dan niet in het salaris –, een (verdere) vermindering van de werknemersbijdrage of een aanvullende pensioenregeling. Is er sprake van instemmingsplicht voor de wijziging, maak dan als ondernemingsraad de compensatie óók onderdeel van de instemmingsprocedure.
Tot slot
Pensioen en harmonisatie of integratie van arbeidsvoorwaardenpakketten zijn geen gemakkelijke kost. De te maken keuzes zijn vaak niet eenvoudig terug te draaien. Maak daarom in deze situaties gebruik van externe deskundige hulp, dit is een recht van de ondernemingsraad.
Wilt u meer weten over pensioen bij harmonisatie of integratie van arbeidsvoorwaarden? Neem dan contact op met Inge Bakker, Senior Pensioenadviseur bij Montae & Partners. U bereikt haar via inge.bakker@montaepartners.nl
Publicatiedatum: 2 september 2022